Contoh Sandhangan Wyanjana

Untuk menulis dalam aksara Jawa terbilang unik. Dalam membentuk tulisan Jawa ada beberapa komponen yang perlu di ikut sertakan.

Mulai dari aksara carakan (hanacaraka), pasangan dan sandhangan. Hal tersebut guna terbentuknya suatu kata yang ingin kita tulis.

Nah pada pembahasan berikut ini kita hanya akan berfokus pada salah satu jenis sandhangan yaitu sandhangan wyanjana.

Sandhangan Wyanjana Yaiku

Sebelum mengetahui pengertian sandhangan wyanjana, terlebih dahulu kamu perlu tahu apa itu sandhangan.

Menurut Darusuprapta (2002) dalam buku Pedoman Penulisan Aksara Jawa, sandhangan adalah tanda atau simbol untuk mengubah vokal dasar pada aksara carakan (Hanacaraka).

Vokal dasar dari aksara carakan adalah “a”. Untuk membentuk kata lain yang di inginkan, kamu perlu sandangan untuk mengubahnya.

Jenis sandhangan sendiri ada tiga yaiku sandhangan swara, sandhangan panyiyeg wanda dan sandhangan wyanjana yang akan kita bahas.

Kira-kira apa pengertian sandhangan wyanjana dan fungsinya untuk mengubah vokal apa saja? Berikut pembahasannya.

Sandhangan wyanjana yaiku sandhangan sing di ucapke bareng karo aksara sing di wenehake sandhangan.

Sandhangan wyanjana adalah sandhangan yang di ucapkan bersama dengan aksara yang di berikan sandhangan.

Biasanya jenis sandhangan ini melekat pada huruf konsonan (semua huruf selain huruf vokal a, i, u, e, dan o).

Fungsi Sandhangan Wyanjana

Fungsi sandhangan ini yaitu untuk menyisipkan huruf konsonan pada gugus semi vokal.

Huruf konsonan yang di sisipkan adalah r (sandhangan cakra), re (sandhangan keret), y (sandhangan pengkal), l (sandhangan panjingan la) dan w (sandhangan gembung).

Untuk membaca sandhangan ini cukup mudah, misalnya suku kata “ka” jika di beri sandangan wyanjana di baca :

  • Kra jika dengan sandhangan cakra
  • Kre jika dengan sandhangan keret
  • Kya jika dengan sandhangan pengkal
  • Kla jika dengan sandhangan panjingan la
  • Kwa jika dengan sandhangan gembung.

Jenis Sandhangan Wyanjana

sandhangan wyanjana, sandhangan wyanjana yaiku, sandhangan wyanjana cacahe ana

Sandhangan wyanjana cacahe ana lima. Ing ngisor iki kang mujudake sandhangan wyanjana yaiku cakra, keret, pengka, panjingan la, lan gembung.

Sebenarnya jenis sandhangan ini ada lima yaitu: é

  • Sandhangan cakra
  • Sandhangan keret
  • Sandhangan pengkal
  • Sandhangan panjingan la
  • Sandhangan gembung

Namun di antara lima sandhangan, yang populer ada tiga yaitu : cakra, keret dan pengkal.

Berikut penjelasan masing-masing sandhangan:

Cakra

Salah sawijining sandhangan wyanjana yaiku cakra. Sandhangan wyanjana cakra kanggo panjingan aksara saka klompok konsonan r. Cakra di tulis ing ngisor, mburi aksara sing di sandhangi.

Cakra adalah tanda dari kelompok konsonan r. Fungsinya untuk memberi efek suara “ra”. 

Cakra biasanya di tulis di bawah, belakang aksara yang di beri sandhangan.

Setelah di beri sandhangan cakra, aksara carakan masih dapat di beri sandhangan swara.

Misal menulis kata “kringet”, setelah memberi sandhangan wyanjana cakra, juga di tambah sandhangan swara wulu.

Tuladha :

  • Srabi = ꦱꦿꦧꦶ

 

  • Kriting = ꦏꦿꦶꦠꦶꦁ

 

  • Presiden = ꦥꦿꦺꦱꦶꦣꦺꦤ꧀

 

  • Kroto = ꦏꦿꦺꦴꦠꦺꦴ

Cakra Keret

Kamu sebenarnya dapat menyebut sandhangan ini sebagai “keret” saja. Namun, karena bentuknya mirip dengan sandhangan cakra, jenis ini disebut juga cakra keret.

Cakra keret gunane kanggo nggandheng konsonan “re”. Yaiku nalika ana konsonan di waca sawanda bareng konsonan “re”. Tuladha ing tembun preman lan kreta.

Cakra keret berguna untuk menggabungkan konsonan “ré”. Yaitu ketika ada konsonan dalam satu suku kata dengan konsonan “ré”. Contohnya seperti dalam kata prémen dan kréta.

Yang menggunakan cakra kérét hanya yang berbunyi “re” pépét. Jika penulisan “re” taling, tetap menggunakan cakra yang di beri sandhangan swara taling.

Contoh sandhangan wyanjana cakra kérét :

  • Krések = ꦏꦿꦼꦱꦼꦏ꧀

 

  • Prémadi = ꦥꦿꦼꦩꦣꦶ

 

  • Prémen = ꦥꦿꦼꦩꦼꦤ꧀

 

  • Gréget = ꦒꦿꦼꦒꦼꦠ꧀

 

  • Kréta = ꦏꦿꦼꦠ

 

  • Trénggalek = ꦠꦿꦼꦁꦒꦭꦺꦏ꧀

 

  • Trésno = ꦠꦿꦼꦱ꧀ꦤꦺꦴ

 

  • Présma = ꦥꦿꦼꦱ꧀ꦩ

Pengkal

Pengkal gunane kanggo nggandheng konsonan “y”. Yaiku nalika konsonan di waca sawanda bareng konsonan “y”. Pengkal manggone ana ing sangisore aksara sing di sandhangi.

Pengkal digunakan untuk menggabungkan konsonan “y”. Yaitu ketika ada konsonan yang di baca bersamaan dengan konsonan “y” dalam satu suku kata. Contohnya dalam kata Widya dan kyai.

Wujude sandhangan wyanjana pengkal yaiku meh podho karo pangkon nanging luwih dowo buntute. (Wujud sandhangan wyanjana pengkal hampir sama dengan pangkon, hanya ekornya lebih panjang)

Tuladha:

  • Kepyar = ꦏꦼꦥꦾꦂ

 

  • Bagya = ꦧꦒꦾ

 

  • Gebyah = ꦒꦼꦧꦾꦃ

 

  • Kadya = ꦏꦣꦾ

 

  • Widya = ꦮꦶꦣꦾ

Panjingan la

Panjingan la di gunakake kanggo nglambangake konsonan “l” sing di gabung karo konsonan liya. Panjingan la di tulis ing ngisore aksara sing di sandhangi panjingan la.

Panjingan la di gunakan untuk melambangkan konsonan “l” yang di gabung dengan konsonan lain. Jenis sandhangan ini di tulis di bawah aksara. Contoh katanya klapa, klepon dan klasa.

Contoh sandhangan wyanjana panjingan la :

  • Klasa = ꦏ꧀ꦭꦱ

 

  • Tlaga = ꦠ꧀ꦭꦒ

 

  • Klilipen = ꦏ꧀ꦭꦶꦭꦶꦥꦺꦤ꧀

 

  • Clono = ꦕ꧀ꦭꦺꦴꦤꦺꦴ

 

  • Klewan = ꦏ꧀ꦭꦼꦮꦤ꧀

 

  • Kloning = ꦏ꧀ꦭꦺꦴꦤꦶꦁ

 

  • Klelep = ꦏ꧀ꦭꦼꦊꦥ꧀

 

  • Slogan = ꦱ꧀ꦭꦺꦴꦒꦤ꧀

 

  • Plutan = ꦥ꧀ꦭꦸꦠꦤ꧀

 

  • Mlaku = ꦩ꧀ꦭꦏꦸ

 

  • Blasteran =ꦧ꧀ꦭꦱ꧀ꦠꦼꦫꦤ꧀

 

  • Sloso = ꦱ꧀ꦭꦺꦴꦱꦺꦴ

Gembung

Gembung di gunakake kanggo nglambangake konsonan “w” sing di gabung karo konsonan liya ing wanda. Gembung di tulis ing ngisore aksara sing di sandhangi gembung (panjingan wa).

Gembung di gunakan untuk melambangkan konsonan “w” yang di gabung dengan konsonal lain dalam satu suku kata.

Sandhangan gembung atau panjingan wa biasanya di tulis di bawah aksara yang di beri sandhangan.

Contoh sandhangan wyanjana gembung :

  • Swara = ꦱ꧀ꦮꦫ

 

  • Kwaci = ꦏ꧀ꦮꦕꦶ

 

  • Kwali = ꦏ꧀ꦮꦭꦶ

 

  • Swalayan = ꦱ꧀ꦮꦭꦪꦤ꧀

Kumpulan Soal dan Jawaban tentang Sandhangan Wyanjana

Berikut kumpulan soal dan jawabannya:

  • Menawa sandhangan wyanjana pengkal iku sesulihe aksara apa? pengkal iku sesulihe aksara y.
  • Cakra iku sandhangan wyanjana sesulihe ? “ra”
  • Sandhangan wyanjana pengkal kanggo nulis ? kanggo nulis panjingan ya.

Nah itulah jenis sandhangan wyanjana, pengertian dan contohnya. Semoga bermanfaat.

Tinggalkan komentar


The reCAPTCHA verification period has expired. Please reload the page.