Cerita Legenda Sangkuriang dalam Bahasa Jawa

Legenda Sangkuriang mungkin sudah tidak asing lagi, terutama bagi para penikmat cerita legenda nusantara.

Cerita Sangkuriang sudah tersebar di berbagai media, mulai dari media tulis hingga di ceritakan dari mulut ke mulut oleh orang tua kepada anaknya.

Selain itu, cerita ini juga sering di pentaskan dalam drama pertunjukkan. Bahkan sampai di angkat ke layar kaca.

Cerita Sangkuriang berasal dari Sunda yang ada kaitan eratnya dengan terbentuknya Gunung Tangkuban Parahu.

Lalu bagaimana ringkasan cerita sangkuriang bahasa Jawa, berikut ceritanya.

Asal Usul Sangkuriang

Ing jaman biyen, ana salah sijining keluarga kang ayem tentrem uripe. Ing keluarga kasebut ana ibuke, anak lanang lan asu kang manut lan setia.

Jeneng ibuke yaiku Dayang Sumbi, anake yaiku Sangkuriang lan asune yaiku Tumang. Keluarga kasebut urip tentrem ing deso.

Sakjane asu kasebut titisane Dewa sing rabi karo Dayang Sumbi sampe duwe anak. Nanging anake ora ngerti yen asu iku bapake dewe.

Dewa kasebut di kutuk dadi asu sampe saiki. Mulane asu kuwi manut lan setia merga keluargane dewe.

Sangkuriang urip kanthi rasa tresna saking ibuke lan asune sing gawe sangkuriang dadi anak kang kuat.

Merga urip ing alas, sangkuriang dadi bocah kang pinter mburu kewan. Uripe kebak pasang surute merga ora tau ketemu bapake.

Nanging Sangkuriang isih seneng amarga ana ibuke sing didik dheweke kanthi becik.

Dayang Sumbi Meminta Hati Rusa

Dino iku Dayang Sumbi pingin mangan atine kidang utawa kijang. Dheweke banjur dhawuh marang anake menyang alas golek kijang.

Sangkuriang sing tansah manut marang ibuke lunga menyang alas karo Tumang golek mangsa.

Sangkuriang ngajak Tumang amarga asu sing di tresnani kuwi tansah njaga, ngancani lan setya netepi panjalukane.

Tumang budal karo Sangkuriang menyang alas kanggo golek kijang sing di karepake ibuke.

Sangkuriang dan Tumang Mencari Rusa di Hutan

Sangkuriang krasa kesel lan kewalahan amarga biasane ora kedadeyan kaya ngene.

Biasane dheweke gampang banghet entuk mangsa. Dheweke ora pingin gawe ibuke sedhih amarga dheweke bocah kang apik lan manut.

Dheweke banjur ngomong marang Tumang kanggo nglacak kijang. Tumang sing wis suwih bareng Sangkuriang podo kesel. Sahingga Tumang mlaku alon-alon nanging malah angel obah.

Sangkuriang sing jengkel karo Tumang akhire nesu. Tindakane Sangkuriang iki kanggo netepi panjalukane ibuke.

Ibune mung siji-sijine wong sing di tresnani, mula panjalukane iki kudu di turuti senajan angel golek kijang ing alas.

Tumang sing wis kesel ora iso nemokno kijang. Sangkuriang nesu amarga obahe Tumang alon. Sahingga Tumang sedhih lan bali golek kijang kanggo Dayang Sumbi.

Sangkuriang Membunuh Tumang

Sangkuriang rasane tambah jengkel amarga Tumang ora iso ngolehno mangsane. Banjur Sangkuriang ngomong maring Tumang.

“Yen nganti saiki kijange lolos, kowe bakal tak pateni”. Ujare Sangkuriang.

Tumang sing gagal mburu kijang maneh, akhire di pateni Sangkuriang.

Dheweke banjur njupuk atine Tumang kanggo di gawa menyang ibune sing lagi luwe.

Sangkuriang ngganti atine kijang dadi atine Tumang.

Keduanya Memakan Hati Tumang

Sangkuriang mulih dewe tanpa Tumang, nanging ibuke orang ngerti.

Banjur atine di paringake marang ibuku supaya iso di masak lan di pangan bareng.

Ibuke seneng banghet amarga dheweke kepengin banghet mangan ati kijang.

Nalika lagi masak, Dayang Sumbi durung ngerti yen Tumang ora melu mulih.

Dayang sumbi durung takon Tumang, ati sing di masak wis mateng. Wong loro kasebut mangan atine Tumang.

Dayang Sumbi Marah

Dayang Sumbi banjur ngerti yen Tumang durung mulih. Dheweke kuwatir lan takon marang Sangkuriang yen Tumang ana ngendi.

Sangkuriang mangsuli kanthi jujur yen ati sing di pangan iku atine Tumang.

Dayang Sumbi langsung ngamuk lan nangis njerit nganti ora percoyo yen sing di pangan kuwi atine Tumang.

Kahanan iki gawe wit-witan kaget, ana angin banter melbu ing omahe lan gawe Sangkuriang kaget banghet.

Sangkuriang ngira yen ibuke luwih tresna marang asu tinimbang dheweke.

Iki gawe jengkel Sangkuriang lan dheweke metu saka omah amarga weruh ibune ngamuk.

Sangkuriang sengit marang ibuke lan ora gelem mulih. Sangkuriang metu lan mlayu ninggal ibuke.

Dayang Sumbi Menyesal dan Mencari Sangkuriang

Dayang Sumbi getun wis ngamuk marang anake. Dheweke langsung njaluk tulung dewa kanggo nggoleki Sangkuriang.

Wis pirang-pirang taun Sangkuriang ora mulih. Saiki dheweke wis dadi bocah kang diwasa sing nggantheng lan gagah.

Dewa sing krungu panjalukane Dayang Sumbi langsung ngabulake lan ngapuro omongane Dayang Sumbi.

Dheweke uga di wenehi kaendahan langgeng tegese dheweke ora bakal tuwa ing salawas-lawase.

Sangkuriang Bertemu Dayang Sumbi

Sangkuriang sing manggon ing panggonan liya, pungkasane nemoni gubug kang subur.

Gubuk mau kebak banyu sing seger. Sangkuriang kethok-kethok lawang gubuk amarga arep njaluk ijin ngombe banyu.

Pranyata sing duwe gubug iku Dayang Sumbi. Loro-lorone ora kenal amarga wis suwe ora ketemu.

Sangkuriang tresna lan kepingin rabi karo Dayang Sumbi yaiku ibuke dewe.

Dayang Sumbi Belum Mengenali Sangkuriang

Dayang Sumbi ora ngenali Sangkuriang amarga raine wis owah kabeh.

Sangkuriang uga ngganti jenenge dadi Jaka, sahingga Dayang Sumbi ora gampang ngerteni dheweke.

Sangkuriang uga nglamar Dayang Sumbi lan lamarane di terima nganthi seneng.

Nanging Dayang Sumbi nemokake siji sebab sing nggawe dheweke ngerti yen calon bojone iku anake dewe.

Dayang Sumbi nemu catu ing sirahe Jaka kaya catu sing ana ing Sangkuriang. Dheweke banjur kelingan marang putrane.

Dayang Sumbi banjur takon marang Jaka.

“Jaka apa kuwi duwe jeneng liya nalika isih cilik? Apa jenengmu Sangkuriang?” ujare Dayang Sumbi.

Jaka sing wis suwih ora kerungu jeneng kasebut langsung meneng lan kaghet banghet. Jaka ora nyono yen calon bojone iso ngerti jeneng cilike.

“Aku wis suwe ngelalikno jeneng kasebut. Teko ngendi kowe ngerti jeneng kasebut?” wangsulane Sangkuriang.

Dayang Sumbi Memberi Sangkuriang Syarat Pernikahan

Dayang Sumbi kaget banghet amarga calon bojone yaiku anake dewe sing ilang.

Dheweke banjur ngandhani kabeh marang Sangkuriang, nanging Sangkuriang ora percaya.

Sangkuriang sing wis buta dening rasa tresna lan hawa nepsu ngira yen Dayang Sumbi mung ngarang crita. Amarga dheweke ora pengen di rabi Sangkuriang.

Apa wae sing di omongake Dayang Sumbi kanggo ngeyakinake Sangkuriang ora ana sing di percoyo.

Sangkuriang ora percoyo merga rupane Dayang Sumbi isih enom. Yen ancen dheweke ibuke wayahe rupane wis tuwo lan kriput.

Sangkuriang pancet wae ngotot yen arep rabi karo Dayang Sumbi merga wis katresnan.

Pungkasane, Dayang Sumbi gawe syarat rabi kanggo anake yaiku nggawe aliran kali Citarum. Lan gawe prahu kang gedhe banget sing bakale ana ing kali kasebut.

Wektu sing di tetapake yaiku sawengi. Yen ora iso gawe ing wektu sawengi ya ora berhasil.

Kahanan kasaebut pancen abot lan angel. Sahingga Dayang Sumbi yakin banghet yen Sangkuriang ora bakal bisa menuhi syarate.

Nanging Sangkuriang sing katresna marang ibuke dewe tetep nrima syarat kasebut lan nggawe banyu Citarum milih kanthi semangat.

Sangkuriang Memenuhi Syarat Pernikahan

Kanthi kekuwatan gaib, Sangkuriang nimbali para jin lan roh alus kanggo mbantu dheweke nindakake tugas kasebut.

Ing wektu singkat, gaweyang sing di jaluk Dayang Sumbi wis arep rampung nalika subuh isih adoh.

Amarga gupuh Dayang Sumbi banjur meksa jago kluruk sanajan durung esuk.

Krungu jago kluruk, para jin lan roh alus kuwi padha mlayu amarga padha ngira yen wis esuk.

Jin lan roh alus sing padha mlayu ndadekake Sangkuriang ora bisa ngrampungake gawean sing isih ana.

Sangkuriang Marah

Kanthi nesu dheweke ngrusak bendungan sing meh rampung lan uga prau sing di gawe.

Prau sing di tendhang Sangkuriang kanthi banghet pungkasane dadi Gunung Tangkuban Perahu ing Bandung.

Sangkuriang tambah nesu nalika ngerti yen Dayang Sumbi meksa jago kluruk senajan durung esuk.

Dheweke ngoyak Dayang Sumbi, nanging Dayang Sumbi ilang menyang alas ing bukit sing saiki di arani Gunung Putri.

Sangkuriang ilang ing jagad ghaib lan ora katon maneh.

Unsur Intrinsik Cerita Rakyat Sangkuriang

Setelah membaca legenda sangkuriang di atas, maka kita dapat menganalisis unsur intrinsiknya.

Berikut unsur intrinsik legenda sangkuriang:

Tema

Tema Cerita
Tema legenda sangkuriang di atas adalah tentang kisah cinta terlarang antara anak dan ibu. Cinta tersebut bukanlah cinta yang tulus antara anak dan ibu. Melainkan cinta antara lawan jenis karena ibunya mendapat anugrah dewa untuk tetap awet muda. Kondisi inilah yang membuat anak dan ibu ini memiliki ketertarikan satu sama lain.

Latar

Latar Cerita
Latar waktu cerita ini adalah terjadi pada jaman dahulu. Saat ini kekuatan mistis cukup kental sehingga seseorang dapat berkomunikasi dengan dewa.

Latar tempat legenda ini adalah hutan, desa terpencil, dan sungai Citarum.

Alur

Alur Cerita
Alur legenda sangkuriang di atas adalah alur maju dan mundur. Kisahnya memang menceritakan masa depan tokoh utamanya yaitu Sangkuriang.

Namun, terkadang alur ceritanya mundur untuk mengingat kehidupan masa kecil Sangkuriang di masa lalu.

Tokoh

Tokoh dalam Cerita Sangkuriang
Dayang Sumbi di ceritakan sebagai orang yang penyayang. Dia menyayangi anaknya sepenuh hati yaitu Sangkuriang dan menyayangi anjing peliharaannya yaitu Tumang.

Sangkuriang di gambarkan sebagai anak yang menghormati ibunya, pemberani, mudah marah dan tidak berpikir panjang.

Tumang adalah seekor anjing titisan Dewa yang tidak lain adalah suami Dayang Sumbi. Tumang di ceritakan sebagai tokoh yang penurut, setia dan baik hati.

Sudut Pandang

Sudut Pandang
Sudut pandang dalam cerita ini adalah orang ketiga karena menceritakan kisah orang lain.

Amanat / Pesan Moral

Pesan Moral
Pesan moral dalam legenda sangkuriang adalah manusia tidak boleh larut dalam kendali ego diri. Berfikirlah dahulu sebelum mengambil keputusan.

Dalam cerita rakyat tersebut Sangkuriang di gambarkan sebagai orang yang keras kepala karena tidak mendengar nasihat ibunya.

Sangkuriang tidak mau menerima kenyataan bahwa Dayang Sumbi yang di cintai adalah ibunya sendiri.

Sementara Dayang Sumbi masih mengikuti hati nuraninya sebagai landasan untuk bertindak.

Ketika Dayang Sumbi menyadari bahwa Sangkuriang putra kandungnya, dia dengan tegas menolak Sangkuriang untuk menikahinya.

Nah itulah legenda Sangkuriang dala bahasa Jawa. Semoga kita semua dapat mengambil pesan moral yang ada dalah cerita legenda tersebut.

Tinggalkan komentar


The reCAPTCHA verification period has expired. Please reload the page.

%d blogger menyukai ini: