√ 57+ Contoh Tembung Rangkep {Paling Lengkap}

Tembung rangkep – Hallo sahabat lentera, pada kesempatan kali ini kita masih akan membahasan salah satu jenis tembung.

Seperti yang kita ketahui, macam macam tembung dalam bahasa Jawa sangatlah beragam. Mulai dari tembung saroja, tembung yogyaswara, tembung garba dan tembung rangkep.

Nah. untuk kesempatan kali ini kita hanya akan membahas tembung Jawa yaitu rangkep. Karena jenis tembung yang lainnya sudah dibahas pada materi sebelumnya.

Untuk itu, ayo silahkan disimak baik-baik ya sahabat 🙂

Pengertian Tembung Rangkep

Dalam bahasa Indonesia, tembung rangkep disebut dengan kata ulang. Tata bahasa Indonesia dengan bahasa Jawa memang sedikit berbeda.

Dengan mempelajari materi ini diharapkan siswa dapat menguasai materi kali ini. Sehingga akan lebih mudah dalam mengetahui perbedaan dalam tata bahasa Indonesia dengan tata bahasa Jawa.

Tembung rangkep yaiku sakabehaning tembung sing diwaca kaping pindho. Tembung kuwi bisa sakabehaning utawa mung sawanda wae.

Artinya:

Tembung rangkep adalah semua kata yang dibaca dua kali. Bisa dibaca seluruh kata atau cukup satu kata saja.

Dari asal katanya, rangkep artinya bertumpuk atau dobel. Jadi satu kata ditumpuk dengan kata lainnya.

Tembung rangkep uga di arani kata ulang

Ciri Ciri Tembung Rangkep

Berikut ciri ciri atau karakteristik tembung rangkep, diantaranya:

  • Terdiri dari dua suku kata.
  • Berupa kata yang sama dan diulang.
  • Menunjukkan makna gramatis
  • Umumnya tidak mengubah golongan kata. Misalnya ondhe-ondhe, kata ulangnya berupa kata benda, maka bentuk dasarnya juga kata benda.
  • Arti bentuk dasar tembung rangkep selalu berhubungan dengan arti tembung rangkepnya.
  • Ditulis dengan memberikan tanda hubung, tanpa spasi
  • Rangkep dwipurwa dan dwiwasana tidak perlu diberikan tanda hubung
  • Rangkep ditulis serangkai dengan awalan atau akhiran.

Fungsi Tembung Rangkep

Penggunaan tembung rangkep dalam beberapa hal, membuat jenis tembung ini memiliki fungsi yang berbeda-beda. Tergantung asal katanya, apakah berupa benda, atau bilangan.

Berikut beberapa fungsi tembung rangkep:

Fungsi Tembung Rangkep Berasal dari Kata Kerja

  • Menegaskan pekerjaan dilakukan berulang kali, contoh wira-wiri,njoget-njoget, mlayu-mlayu.
  • Menyatakan pekerjaan yang berdurasi tertentu, contoh maca-maca

Fungsi Tembung Rangkep Berasal dari Kata Benda

  • Menjelaskan benda yang sejenis, namun bermacam macam, contoh godhong-godhongan, woh-wohan.
  • Menjelaskan benda yang menyerupai bentuk dasar, contoh montor-montoran, wong-wongan.

Fungsi Tembung Rangkep Berasal dari Kata Sifat

  • Menjelaskan makna yang lebih, contoh nulis cepet-cepet, mlaku ati-ati

Fungsi Tembung Rangkep Berasal dari Kata Bilangan

  • Berfungsi menyatakan makna sekaligus, contoh ojho melbu loro loro mergo ora kamot.

Macam Macam Tembung Rangkep

Tembung rangkep kaperang dadi telu, yaiku: dwilingga, dwipurwa, dwisasana.

Artinya: tembung rangkep dibedakan menjadi tiga jenis, yaitu:

  • Dwilingga
  • Dwipurwa
  • Dwiwasana

Masing-masing tembung tersebut memiliki karakteristik yang berbeda satu sama lain. Berikut penjelasannya:

Tembung Rangkep Dwilingga

Tembung rangkep dwilingga yaiku tembung sing kadadean saka rangkepe tembung lingga.

artinya: Tembung rangkep dwilingga berasal dari pengulangan tembung lingga atau yang kita sebut dengan kata dasar.

Berdasarkan owah orane tembung (berubah tidaknya kata), jenis tembung rangkep dwilingga ini dibagi menjadi 3 macam, yaitu:

  • Dwilingga semu 

Dwilingga semu disebut juga dwilingga murni karena kata tersebut tidak ada kata dasarnya.

Tuladha tembung dwilingga murni ing tembung rangkep :

  • Ondhe-ondhe
  • Kupu-kupu
  • Untir-untir

Dwilingga semu diarani dwilingga murni mergo tembung kui ora ana linggane.

  • Dwilingga salin swara

Jenis tembung ini disebut dwilingga salin swara karena kata ulangnya huruf vokalnya berbeda dengan kata dasarnya, sehingga suaranya berganti.

Tuladha tembung dwilingga salin swara ing tembung rangkep :

  • Odas-adus
  • Mesam-mesem

DwGuya-guyuilingga sing swarane ganti/malih

  • Dwilingga padha swara 

Disebut dengan dwilingga padha swara karena kata dasarnya diulang atau diucapkan dua kali.

Tuladha tembung dwilingga padha swara ing tembung rangkep :

  • Meja-meja
  • Kursi-kursi
  • Buku-buku

Diarani dwiligga padha swara amarga tembung linggane diucapke kaping pindho.

Berdasarkan maknanya, tembung rangkep dwilingga dibedakan menjadi:

  • Tegese paling, tuladha : larang-larangé, akèh-akèhé
  • Tegese wektu, tuladha :  bedhug-bedhug, Awan-awan
  • Tegse sandyan, tuladha : Alon-alon (sanadyan alon)
  • Tegese tansah, tuladha : Arep wiwit maca kok lali-lali waé (tansah lali).
  • Tegese mbangetaké, tuladha : Aja asin-asin (aja asin banget)
  • Tegese dadi tembung kaanan, tuladha : kelap-kelip, rintik-rintik.
  • Tegese dadi tembung aran, tuladha : uget-uget, alang-alang, ari-ari, ali-ali.

Tembung Rangkep Dwipurwa

Tembung rangkep dwipurwa yaiku tembung sing dirangkep wanda utowo suku katane ana ing ngarep dhewe.

Artinya: Tembung rangkep dwipurwa adalah jenis tembung rangkep yang suku kata bagian depan atau suku kata pertama diulang.

Dwi artinya dua, purwa artinya awalan. 

Tuladha tembung dwipurwa :

  • Tamba = ta+tamba = tetamba
  • Luhur = lu+luhur = leluhur
  • Tuku =  tu+tuku    = tetuku.

Tembung Rangkep Dwiwasana

Tembung rangkep dwiwasana yaiku tembung sing dirangkep wanda utowo suku katane ana ing mburi dewe.

Tembung dwiwasana adalah jenis tembung yang diulang suku kata bagian akhir.

Dwi artinya dua, wasana artinya penutup. 

Tuladha tembung dwiwasana :

  • Cenges : cenges+nges =cengenges
  • Cekik : cekik+kik = cekikik
  • Cengis : cengis+ngis =cengingis

Contoh Tembung Rangkep

Tuladha dwilingga padha swara  Tuladha dwilingga salin swara Tuladha dwilingga semu Tuladha dwipura Tuladha dwiwasana
Luwih-luwih mesam-mesem ondhe – ondhe dedunug cekakak
Mlaku-mlaku bonjar-banjir untir – untir jejupuk cekikik
Awan-awan kelap-kelip anggang – anggang lelumpuk cengingis
Kewan-kewan mleba-mlebu andheng – andheng leluri celuluk
Luwih-luwih mloka – mlaku ali-ali tetuku mbegeges
Mlaku-mlaku mrana – mrene alang-alang reresik ndenganga
Awan-awan wira – wiri ari-ari lelunga mbeduduk
Kewan-kewan nongas – nangis lelumbah

Contoh Kalimat Tembung Rangkep

Dalam pelajaran kawruh basa Jawa, seringkali pertanyaan semacam “gawea ukara nganggo tembung rangkep” akan muncul.

Memang jenis pertanyaan ini akan sering muncul, seiring dengan jenis materi yang disampaikan.

Bisa jadi, pada ulangan selanjutnya yang muncu perintah membuatl contoh kalimat dari tembung lainnya.

Berikut contoh kalimat dari pertanyaan tersebut :

  • Kucingku jowal-jawil tanganku
  • Kancaku wonge pinter- pinter ing kelas
  • Adhiku bengak-bengok karo nangis
  • Dodol sing digawekake ibuku rasane legi-legi
  • Aku reresik omah amarga arep dienggo arisan;

Contoh kalimat diatas juga dapat menjawab soal “gawea lima ukara kang nganggo tembung rangkep dwipurwa”,

Penutupan

Demikian ulasan mengenai jenis tembung rangkep. Semoga dapat menambah wawasan dan semoga bermanfaat. Jangan lupa selipkan komentar jika masih belum dipahami. Terimakasih.

Related post :

Tembung yogyaswara 

Tembung Camboran 

Tembung Saroja 

Contoh tembung rangkep dwipurwa

Kawruh basa tembung rangkep

Tembung rangkep dwipurwa

Contoh tembung dwilingga

Tembung dwilingga salin swara

Dwilingga semu

Tembung rangkep dwipurwa

Satu pemikiran pada “√ 57+ Contoh Tembung Rangkep {Paling Lengkap}”

Tinggalkan komentar


The reCAPTCHA verification period has expired. Please reload the page.

%d blogger menyukai ini: