Geguritan atau yang biasa disebut dengan puisi bahasa Jawa sama halnya dengan puisi pada umumnya yang mengusung tema tertentu.
Pada pembahasan kali ini, penulis hanya akan menyajikan geguritan bahasa Jawa tentang lingkungan seperti ajakan untuk menjaga lingkungan sekitar, menceritakan lingkungan sekolah, desa dan rumah.
Geguritan tema lingkungan seringkali dibacakan setiap tanggal 5 Juni yang bertepatan dengan peringkatan hari lingkungan hidup dunia.
Hal ini merupakan salah satu bentuk dukungan dalam melestarikan lingkungan sekaligus ajang berkampanye kelestarian lingkungan hidup.
Membuat geguritan lingkungan terbilang cukup mudah, mengingat tema lingkungan cakupannya sangat luas, sehingga pembahasannya beragam.
Nah bagi kamu yang berniat membuat geguritan bahasa Jawa tentang lingkungan, dapat memperhatikan contoh geguritan atau puisi Jawa berikut ini.
Daftar Isi
Geguritan Bahasa Jawa Tentang Lingkungan Alam
Berbicara tentang tema lingkungan tentu tidak lepas dengan pembahasan alam sekitar entah suasana alam lingkungan perkotaan maupun pedesaan yang berupa sawah maupun gunung.
Berikut beberapa contoh geguritan bertema alam :
Contoh Geguritan 1
Sawah…
Lemahmu kang ombo
Warnamu kang ijo
Penak yen disawang
Sawah…
Anggonku nandur pari
Saben dino pak tani ngeramut kowe
Ana bekecot, ulo, tikus lan sapenunggalane
Sawah…
Yen ora ono kowe aku lan sakabehane manungsa ora bisa mangan sego
Saben panen beras ngelumpok akeh
Janjiku ora bakal ngerusak kowe
Contoh Geguritan 2
Esuk…
Esuk iki Gini, gimah, lan giman
Sakwisi sarapan nyeruput wedang
Maring sawah ora ngitung wayah
Tumandang ngawe buruh tani maring Bu Ambar
Mantun lan ndamel gubuk, tunggu manuk
Contoh Geguritan 3
Angin sumilir, lintang selaksa wulan anyuluh Nalika purnama manjer ing tengah langit Nalika bumi isih sepi Para among tani wis ndalidir mecaki galengan Jago kluruk sesautan Malem selasa kilwon Wengi iki tintrim Mendung sore mau, ilang Malem selasa kliwon Malem selasa kliwon Repepeh repepeh wus lumarap aneng tepine langit mangsa ketiga Wewadhul marang angin kang uga wus kalepyan ing janji Rembulan tipis ngempet tangis aneng kikising rasa kang wus kinalungan kalpika Sumber: titikdua.net Sunare sang bagaskara wanci ngadepke surup Wengi… Tak sawang… Tintrim… Kabentang indahe bumiku Nanging, saiki ora koyo mbiyen Leno marang wektu Ati sing lara dadi waras Matur syukur marang Gusti Bukit-bukit kang ijo Wit – witan kang rindang Swara tetembangan manuk sing mabur Alam kang adhem hawane Lingkungan asri adalah lingkungan bersih, indah dan jauh dari pencemaran serta kerusahakan lingkungan. Berada di lingkungan yang asri mungkin harapan semua orang. Maka tidak jarang yang menuangkan tema lingkungan asri ini dalam bentuk puisi. Contohnya adalah puisi berikut ini yang menceritakan keindahan lingkungan asri. Penulis ingin mengungkapkan kekagumannya atas keindahan dan kebersihan sekitar. Geguritan Lingkungan Asri I Aku mlaku, nanging mripatku nyawang sliramu Nalika ngaso, sliramu sing dak ampiri Pang-pangmu bisa gawe sendhenan Nanging atiku nangis.. Got padha mudhal yen udane deres Ora ana maneh sing nyerep panase sang surya Saiki… Oh… Dak enteni bibit penerusmu… Geguritan Lingkungan Asri II Ati sing lara dadi waras Yen ndeleng apike alam iki Pikiran sing lesu dadi tuntas Ndeleng ciptan sing Kuasa Matur syukur marang Gusti Sing wis nyiptake bumi iki Lan saisine Kita kudu ngrawat alam iki Marang dunya kang luwih apik Ati sing lara dadi waras Yen ndeleng apike alam iki Pikiran sing lesu dadi tuntas Ndeleng ciptan sing Kuasa Matur syukur marang Gusti Sing wis nyiptake bumi iki Lan saisine Kita kudu ngrawat alam iki Marang dunya kang luwih apik Baca Juga : Geguritan Tema Pendidikan Membuat puisi jawa dengan tema lingkungan rumah bisa menjadi salah satu upaya meningkatkan kesadaran untuk menjaga lingkungan sekitar rumah. Berikut contoh puisi jawa dengan tema lingkungan rumah: Omahku… Nalikane wang sekolah Omahku pancen mboten gedhe Dening: Frisca Ramadhani Ora nyangka, ora nduga, ora krasa Duh Gusti… Gusti Alamku tansah nelongso… Sitine podo nangis… Sedanten wit sami gundul Kaanggit dening: Fiaovi lingkungan kudu dijogo Mulane dadi manungso Kito sedoyo Teks geguritan dengan mengusung lingkungan daerah sekitar kamu juga ide tema yang bagus. Hal ini juga sebagai upaya mengenalkan obyek wisata daerah agar lebih terkenal yang dikemas dengan bahasa kiasan dan indah. Berikut contoh geguritan Jawa : Kaanggit Dening: Abbas CH Udan gerimis lan uwis-uwis Muga sirno cidro dino kepungkur Nadyan silarik bisa rinakit gurit Iki wes dadi tekat ing janji Syukurku maring Gusti Pangeran Kanggit Dening: Fanny Kartika Fajriyani Ngadeg jejeg ing tepining rawa Angin ing kampungku sore iki Petenge Wengi kang wis sepi nyeyet Kanggit Dening: scratchngpaint.blogspot..com Kutha kenangan, kampung halaman Kasebut kutha wali Kutha kang dadi pusat penyebaran agama islam Ing tanah Jawa Baca Juga : Kumpulan Contoh Puisi Bahasa Jawa Geguritan dengan tema lingkungan sekolah merupakan pilihan yang tepat. Terutama ketika mendapat tugas sekolah untuk membuat geguritan. Berikut beberapa contoh yang dapat kau jadikan referensi: Kaanggit Dening: Neiji Hyuga Sekolahku… Sekolahku… Saiki sopo sing bisa di salahake…?? Jadwal wis digawekno lan ditempel ndek kelas Resik sekolahku Kaanggit Dening: Neiji Hyuga Dina Setu ing wanci enjang Wanci Sekolah miwiti pasinaon Namung tekat saiyeg saeka kapti kanggit Dening : Rio Sekolahku aman, ayu lan kepenak Dhuh sekolahku, jayalah Bocah-bocah sinau kanthi seneng Puisi dengan tema lingkungan memang memiliki cakupan yang luas. Bisa menceritakan lingkungan yang asri, sekolah, rumah bahkan lingkungan sosial. Puisi jawa dengan tema lingkungan sosial biasanya menceritakan tentang interaksi antara alam dengan hubungan masyarakat. Salah satunya contohnya adalah yang tertuang dalam bait puisi berikut ini: Selain mengusung tema lingkungan sekolah dalam arti luas. Kamu bisa menyederhanakan dengan mengambil tema sekolah adiwiyata. Puisi berikut ini menceritakan tentang kegiatan warga sekolah dalam rangka menjaga lingkungan sekolah yang dinobatkan sebagai sekolah adiwiyata.
Nipta hening ing pesisir
Senajan guruh ombak ora putus-putus
Ana rasa ngambang ing njero dodo
Lir angin kang nyusup dunyoku iki
Amok ombak njeroneng raga
Sirep dadi tentrem ing njero ndunya
Lego karya segoro
Setiya tanpo semoyoContoh Geguritan 4
Lintang panjer rahina wis tangi
Menehi Pepadhang sagung dumadi
Kang wiwit gumregah ngupaya rejeki
Mbok bakul sinambiwara wus sengkut makarya
Para ngulama tumungkul mengestu puja
Para santri wiridan ngaji
Melu tasbeh marang pangeran
Ndonya wis gagat rahina
Maringi kalodhangan janma ngupadi pangupajiwaContoh Geguritan 5
Kang gawa sakehe pitakon
Ing jagad tanpa payon
Para manungsa padha sesingitan.
Wengi kang sepi
Angin kelangan laku
Kabeh kewan bisu.
Kanthi gawa rintik-rintik,bubar
Hawa donya,kadya mulate dahana
Panas lan sumpeg ing jiwa.
Apa bener, demit klayaban ?
Saenggo manungsa delik ing jero senthong
Supaya ora kadustho wewe gombel lan butho.
Wengi kang tanpa rowang
Tanpa kanca, kanggo mbabar esem
Amung kathon petengContoh Geguritan 6
Sang sitoresmi cemlurit ngabiyantara sedeku tumungkul konjem ing pertiwi
Sunare kebak pratandha rangu anggembol wadi kang kawekas
Lirih luruh ngarih arih angrerintih pocapane kasangkut pager wesi bebetenge rasa.
Amung pengin takon ana ngendi dununge prasapa kang wus tinali bakal dumadi
Napas-napas pangajab tansah ngesuk ing pambudi supaya anglari rakitane pradondi
Apa isih kudu semaya yen ta rembulan ndadari wus kapecak telung candra tanpa kandha.Contoh Geguritan 7
Katan branang warna lembayung
Katan endah yen sinawang
Kanti esem sumringah sang bagaskoro bali marang paturone.
Nganti nganti dina candake saperlu madangi jagat roya.
Tanpa sunar…
Peteng tanpa lintang
Kanti ati kebak miris
Sikil jumangkah metu ing latar.
Lintang rembulan katutup mega
Mega klawu kanti guya guyu nuduhke pangusane
Yen lintang rembulan rinengkuh tan bisa uwal
Jagat peteng nora kwasa opo opo.
Atis…
Anggegirisi…
Alon aku lumebu
Ing batin aku mung bisa ngucap
Muga kahanan wengi iki bisoa gumanti parak esuk kang edi peniContoh Geguritan 8
Tan katon ijo royo-royo
Para kewan pada manut mring ndarane
Ana ing sawah anggarap siti
Nanging, saiki bumiku wis rusak
Koyo-koyo wis ora ana ijo-ijoan meneh
Karono ulahe manungsa
Lan nglirwakake kewajiban
Marang gusti,
Sing akaryo jagadContoh Geguritan 9
Yen ndeleng apike alam iki
Pikiran sing lesu dadi tuntas
Ndeleng ciptan sing Kuasa
Sing wis nyiptake bumi iki
Lan saisine
Kita kudu ngrawat alam iki
Marang dunya kang luwih apikContoh Geguritan 10
Sawah-sawah kang selak kuning
Swara alang-alang kang gumrising
Ndadikna atikku ayem lan tentrem
Embun kang nyejukake ati
Lemah kang subur lan gembur
Alamku, alam kang apik lan agung
Swara banyu kang netes-netes
Angin kang sumrisik ngrasuk ati
Pancen lestantun alamku
Alam kang endah isine
Alam kang bisa nentremake
Iki alamku, alam kang lestantunGeguritan Tema Lingkungan Asri
Aku mandheg, sliramu malah ngguya-ngguyu
Saya edhum…
Saya seger lan ngresepake ati….
Nalika kesel, sliramu sing dak gawe sambat
Godhongmu sing ngrembuyung kaya dadi payung alam
Ngresep panas sing teka..
Ngalangi udan sing moro..
Nyawang sliramu sing wis ilang dadi bangunan
Nanging lemahe padha nela yen udane ora teka
Ora ana meneh sing ngalangi derese udan
Lan,
Ora ana maneh panggon iyupan sing biasane dak ampiri
Dak terusake lakuku
Nalika tak sawang bangunan iku,
Aku kelingan marang sliramu…
Wit-witan pinggir dalan…Geguritan Lingkungan Rumah
Mboten megah lan mboten mewah
Mboten magrong-magrong
Ananing saget kangge papan urip
Aku wangsul ten omahku
Disambut kalian bapak lan ibukku
Aku ugo saget leren ten kesel
Ananging sanget ngelindungi saking panas
Saget ngelindungi saking udan
Omahku, istanahku….Geguritan Tema Kerusakan Lingkungan
Contoh Geguritan Bahasa Jawa 1
Bhumiku iki uwis ora enom
Yuswa punjul saka 4.500 miliar tahun
Tua, tua banget
Kula dereng siap
Sangu kula dereng cekap
Amargi tasih kathah luput kula
Luput marang panjenengan, luput marang sepadan
Kula tasih pengen ngrasakke dadi wong gedhe
nyenengake bapak kaliyan ibu
ndue anak lan putu
nganti mbesuk bisa mantuContoh Geguritan Bahasa Jawa 2
Amergi menungso…
Sedanten wit ditegori…
Ngantos sami gundul sedanten…
Amergi kapanasan…
Amergi mboten ditutupi
Kalih kabeh wit
Ayo menungso sami-sami sadar
Podho ijoni wit-witanne
Supados alam mboten nelongsoGeguritan Tema Lingkungan Bersih
Supaya ora ono penyakit moro
Karesikan paling utomo
Amargo biso
Dadekake awak sehat lan tentreme dodo
Kudu bisa tumindak becik ojo
Sampek tumindhak olo
Supaya lingkungan tetep ono
Supaya anak putu bisa ngrasakno
Lingkungan kang endah ing dunyo
Kudu ngramut kelestarian lingkungan
Ben ora ono pandangan
Kang nyepetno mripat sing nyawang
Ben enak dirasakke lan disawang
Dening kabeh makhluk kang uripGeguritan Tema Lingkungan Daerah
Contoh Geguritan Bahasa Jawa 1
Mbuang roso sebel sautawes
Nyambung tresno tanpo lamis
Ing Purbalingga sliramu wasis
Murih ati tinanem roso syukur
Tresno muring keluarga nambah akur
Ing Guwo Lawa papan misuwur
Ilang musno roso gelo lan sakit
Datan musno roso gelo lan sakit
Datan suka srei swara nyelekit
SMA Negri Karangdowo sangsoyo mlejit
Murih kabeh kadang sami nyawiji
Akur kuhur ngudi-budi pekerti
Siangkuyung sagung warga mesti
Sagung warga tansah kasembadan
Tan mingkuh maring sewu pakaryan
Tangguh ing kewuh becik ing kewajibanContoh Geguritan Bahasa Jawa 2
Suara endah angin krungu ana tainganku
Mecah kasunyian desa tepi rawa
angin kang sumilir
ana ing anatarane godhong-godhong
srenginge abang mbranang
saka kulon katon nyenengake
Nganti tibaning langit peteng
Prau-prau nelayan setya nunggoni tekane
diombang-ambingke ombak rawa
prau nelayan nggolek iwak ing padhanging rembulan
Praune katon katiup angin
Nanging nelayan kuwi ora wedi
amarga angin ombak dadi kancane saben dina
Mbulan katon mlaku saka ngetan ke ngulon
Padhang mbulan madangi pelataran
Lintang-lintang katon gumebyar
kang ora kapetung driji
Madhangi Jagat kang uwis sepiContoh Geguritan Bahasa Jawa 3
Kutha kang nduweni sejarah kerajaan
Senajan nganthi saiki para sejarawan kebingungan
Ngabuktiake tetinggalan kerajaan
Amarga ana salah sawijining wai sanga
Kang anyebar agaa ana ing daerah iki
Sunan Kalijaga alias Raden Said asmane
Kapimpin dening Sultan Demak Raden Fattah
Raden Pati Unus lan Sultan Trenggana
Pejuang penegak agama IslamGeguritan Tema Lingkungan Sekolah
Contoh Geguritan 1
Rupamu saiki duduk sekolah maneh
Nanging kowe saiki arupa panggonan kang rusuh
Kelas, pekarangan, pada karo kandange petek
Keadaanmu mulai bien ora berubah-berubah
Sampah-sampah sing kleleran tetep ora bisa di berantas
Kapan keadaanmu iso berubah… nasib… nasib…
Tukang nyapu-nyapu wis di kerjo professional banget
Clotehan guru wis bekbanget ditokno
Lek ngno murid-e sing salah, ora bisa taat marang aturan
Kanggo murid supaya ngelasanakno tugas piket_e
Ora kanggo pajangan para cecek sing mrambat ndek tembok
Amarga iku laksanakno tugase dewe-dewe
Enak belajarku
Konsen belajarku
Podo moro prestasine.Contoh Geguritan 2
Suasono Tasih katon Remeng
Katambah Kluruk pitik kang gayeng
Katon Siswa SMP kang Nggrengseng
Katah siswa kang sami pitakon
Sabtu enjang kagem lingkungan kemawon
Kerja bakti resek pasinaon
Yambut gawe bareng kanthi senengen ati
Tansah sehat kang diupadi
Lingkungan sekolah kang tetep asriContoh Geguritan 3
Tanduran akeh ing kana
Tanduran tuwuh subur ing kana
Tukang kebon rajin ngresiki kebon
Aku ana ing mburi sampeyan
Bapak, ibu guru wonten ngajeng sampeyan
Kita bakal ndhukung sampeyan
Wit-witan akeh woh-wohan
Kita maca buku ing perpustakaan
Kupu-kupu, manuk mesthi liwatGeguritan Tentang Lingkungan Sosial
Geguritan Tema Lingkungan Sekolah Adiwiyata