√ 73+ Contoh Tembung Andhahan lan Tegese {Paling Lengkap}

Tembung menjadi salah satu unsur penyusun ukara (kalimat) dalam bahasa Jawa. Jenisnya ada berbagai macam, salah satunya tembung andhahan.

Tembung andhahan ini berhubungan erat dengan tembung lingga, sehingga kamu perlu membaca materi tembung lingga dulu. Setelah itu baru menyimak arti, pengertian dan contoh tembung andhahan.

Pengertian Tembung Andhahan

Tembung andhahan yaiku tembung kang wis owah soko tembung asline (linggane). Sakabehane tembung sing wis ora asli maneh amerga oleh wuwuhan, awalan, sisipan lan akhiran kuwi diarani tembung andhahan. Tuladha: pangan dadi mangan, tandur dadi tanduran.

Artinya: Tembung andhahan adalah tembung (kata) yang berubah dari wujud aslinya (lingganya). Seluruh tembung yang sudah tidak asli lagi karena mendapat wuwuhan, awalan, sisipan dan akhiran disebut tembung andhahan. Contoh : pangan menjadi mangan, tandur menjadi tanduran.

Lingga menjadi adhahan apabila:

  • Mendapat wuwuhan (imbuhan)
  • Nyambor tembung (menjadi kata majemuk)
  • Ngrangkep tembung (menjadi kata ulang)

Kira-kira begitu, seperti dalam kaidah bahasa Indonesia.

Jenis Jenis Wuwuhan / Imbuhan

Salah satu alasan mengapa tembung lingga menjadi andhahan yaitu karena mendapat wuwuhan (imbuhan).

Wuwuhan yaiku imbuhan kanggo tembung ing basa jawa, panggonane biasane ing ngarep, tengah, utawa ing mburine tembung.

Macam macam wuwuhan ada banyak tergantung dengan kebutuhan kata yang akan di ubah. Berikut pembagianp wuwuhan:

Ater-ater (Awalan)

Ater ater yaiku imbuhan kang mapan ana ngarepe tembung lingga.

Wuwuhan ater-ater adalah imbuhan yang berada di depan tembung lingga. Jenis ater ater ada tiga, yaitu:

  • Ater-ater hanuswara: awalannya berupa huruf m, n, ny, ng.

Contoh ater-ater hanuswara:

m + laku = mlaku

m + baling =  mbalang

m + Pandeng = mandeng

m+ bathik = mbathik

n + tangis = nagis

n + tuku = nuku

n + tandur = nandur

n + dudut = ndudut

n + cuwil = nyuwil

ny + ciwit = nyiwit

ny + sandhing = nyandhing

ng + gawa = nggawa

ng + gendhong = nggendhong

  • Ater-ater tripurusha : Awalannya berupa dak, kok, di

Awalan tripurusa menunjukkan subjek pelaku. Dak artinya aku, kok artinya kamu, di artinya dia.

Contoh tembung andhahan ater-ater tripurusha:

Dak  + gawa = dakgawa

Dak  + pangan = dakpangan

Ko  + gawa = kokgawa

Ko   + pangan =  kokpangan

Di    +  gawa = digawa

Di    + pangan = dipangan

  • Ater-ater liyane : awalannya berupa huruf a, ma, ka, ke, sa, pa, pi, pra, kuma, kami, kapi, tar.

Contoh tembung andhahan ater-ater liyane :

a    + lungguh            = alungguh

ma   + lumpat =malumpat

ka    + limpe = kalimpe

ke   + sandhung = kesandhung

sa     + gegem = sagegem

pa     + lilah = palilah

pi     + tutur = pitutur

pra  + wira = prawira

kuma  + wani = kumawani

kami   + tuwa = kamituwa

kapi   + lare = kapilare

tar   + waca = tarwaca

Seselan (Sisipan)

Wuwuhan seselan adalah imbuhan kata yang letaknya ada di tengah. Seselan um, in, el, er.

Seselan tegese sisipan ing tengah tembung

Contoh Tembung seselan yaiku:

Um  + gantung = gumantung

Um  + ayu = kumayu

In    + tangis = tinangis

In    + serat = sinerat

El    + dewer = delewer

El     + beber = beleber

Er  +  cuwil = ceruwil

Er   + titis = teritis

Panambang (Akhiran)

Tembung panambang adalah jenis wuwuhan(imbuhan) yang letaknya di akhir kata. Wuwuhan panambang terdiri dari I, ake, e, ane, ke, a, ana, na, ku, mu dan en.

Panambang yaiku akhire tembung sing wis diwehi imbuhan

Tuladha tembung andhahan dengan panambang:

Kobong  + an = kobongan

Gawa + an = gawan (dudu gawaan)

Tuku +  an = tukon (dudu tukuan)

Lali + an = lalen (dudu lalian)

Sore + an = soren (dudu sorean)

Paro + an = paron (dudu paroan)

Jawil + i = jawili

Kandha +  i = kandhani (dudu kandhai)

Nesu +  i = nesoni (dudu nesoii)

Bali +  i = baleni (dudu balii)

Ombe +  i = ombeni (dudu ombei)

Bodho +  i = bodhoni (dudu bodhoi)

Tulis + ake = tulisake

Tata  +  ake = tatakake (dudu tataake)

Turu + ake = turokke (dudu turuake)

Bali + ake = balikake (dudu baliake)

Suwe + ake = suwekake (suweake)

Jodho + ake = jodhokake (jodhoake)

Dudut + a = duduta

Dudut + na = dudutna

Dudut + ana  = dudutana

Dudut + en = duduten

Bantu + a = bantua

Bantu + na = bantokna

Bantu + ana = bantonana

Bantu + en = bantunen

Omah +  ku = omahku

Omah + mu = omahmu

Omah + e = omahe

Mata + e = matane (dudu matae)

Sapi + e = sapine (dudu sapie)

Kebo + e = kebone (dudu keboe)

Buku + e = bukune (dudu bukue)

Bapak + ne = bapakne = bapake

Dijaluk +  ne = dijalukne = dijalukake

Swara + ing = swaraning = swarane

Aran + ing =araning = arane

Bebarengan (Gabungan)

Wuwuhan bebarengan adalah kondisi dimana tembung andharan mendapat lebih dari satu wuwuhan (imbuhan).

Contoh tembung andhahan dengan wuwuhan bebarengan adalah:

di   + gawa  +  ake    = digawakake

n     +jupuk   +  I         = njupuki

ka    + liwat   + an      = kaliwatan

n      + tutup  + i          = nutupi

ny     + suguh  +  i      = nyuguhi

di      + wales  +   ake  = diwalesake

pa     + papring  +  an  =papringan

m     +buwang  +  i       = mbuwangi

ng    +keplak+    i          = ngplaki

Contoh Tembung Andhahan

Tembung andhahan contoh:

  • m            + pacul       = macul
  • m            + pupus      = mupus
  • m            +weling      = meling
  • n             +tulis           = nulis
  • n             +tutup         = nutup
  • n             +telat           = nelat
  • ng           +kancing     = ngancing
  • ng           +kethok       = ngethok
  • ny           +sambal      = nyambal
  • ny           +suling        = nyuling
  • ny           +sikut          = nyikut
  • dak         +dhudhuk  = dakdhudhuk
  • dak         +jupuk        = dakjupuk
  • ko           +goreng       = kokgoreng
  • ko           +tulis            = koktulis
  • di            +ambung     = diambung
  • di            +bathin        = dibathin
  • a              +wujud       = awujud
  • a              +teges          = ateges
  • ke           +jepit            = kejepit
  • ke           +pidhak       = kepidhak
  • sa            +gelas          = sagelas
  • sa            +dina           = sadina
  • sa            +wengi        = sawengi
  • pa           +etunng       = paetung (petung)
  • pa           +warta         = pawarta
  • pi            +wales         = piwales
  • pi            +wulang      = piwulang
  • pra         +tandha       = pratandha
  • pra         +lambang    = pralambang
  • pri           +bumi         = pribumi
  • kuma     +lancang      = kumalancang
  • kami      +tetep           = kamitetep
  • tar          +tamtu         = tartamtu
  • tar          +kadhang    = tarkadhang
  • um         +pinter         = puminter (kuminter)
  • um         +bagus         = bumagus (gumagus)
  • in            +tulis            = tinulis
  • el            +titi               = teliti
  • el            +kepyur       = kelepyur
  • er            +kelip          = kerelip
  • er            +gandhul    = gerandhul
  • gelem   + a                  = gelema
  • pacul     +e                  = pacule
  • lungguh  +na             = lungguhna
  • kandha    +ana          = kandhaana ( kandhanana)
  • kanca      + ana          = kancaana   (kancanana)

Contoh Tembung Lingga lan Tembung Andhahan

Lingga Andharan 1  Andharan 2  Andhahan 3  Andhahan 4
Cicil nyicil dicicil Cicilanan
Gawa nggawa dakgawa ginawa Gawakna
Gambar Nggambar Kokgambar Ginambar Gambaran
Kirim ngirim dikirim Kiriman
Silih nyilih disilih sinilih Silihan
Sapu nyapu daksapu sinapu Saponana
Tulis Tulis Ditulis Tinulis Tulisen
Tandur nandur ditandur tinandur Tanduran
Tuku nuku dituku tinuku tukonana
Pangan mangan dipangan Panganan

Contoh Kalimat Tembung Andhahan

Berikut beberapa contoh ukara tembung andhahan:

  • Andhika sing nyapu latare Masjid
  • Aku lagi mangan roti
  • Adikku nangis amarga rebutan permen karo kancane
  • Isuk mau ono swarane pitik
  • Bukuku disilih karo Dito

Kumpulan Soal dan Jawaban Materi Andhahan

Berikut kumpulan soal dan jawaban :

  • Udharana tembung andhahan kemukus! Tembung andhahan kemukus yaiku Ke-mukus
  • Pangrimbage tembung andhahan kang karana kacambor tuladhane yaiku ….? Randha royal
  • Tembung andhahan bumi yaiku pribumi saka tembung pri + bumi
  • Tembung andhahan bagus yaiku gumagus
  • Tembung andhahan kang asring digunakake ing geguritan yaiku………… ? entar, dasanama lan saroja
  • Tembung linggane tinemu yaiku? nemu
  • Andharan tegese andhahan yaiku tembung kang owah saka asale.
  • Tembung lingga (tulis), tembung andhahan (tulisen), pangrimbage yaiku? tulis + en
  • Kang ora kalebu wujude tembung kriya yaiku

Sekian penjelasan terkait tembung andharan semoga bermanfaat dan semoga dapat menambah wawasan.

Satu pemikiran pada “√ 73+ Contoh Tembung Andhahan lan Tegese {Paling Lengkap}”

Tinggalkan komentar


The reCAPTCHA verification period has expired. Please reload the page.